Việt Nam là một trong những nước xuất khẩu mực và bạch tuộc lớn nhất thế giới, cung cấp nguồn hàng chất lượng cao cho các thị trường lớn như Hàn Quốc, Nhật Bản, EU, và Mỹ. Trong đó, mực và bạch tuộc là hai trong số các loài thủy sản quan trọng, mang lại kim ngạch xuất khẩu hàng năm đáng kể.
Năm 2023 đã chứng kiến sự gia tăng nhu cầu mực và bạch tuộc từ nhiều quốc gia, và dự báo cho năm 2024 cho thấy xu hướng này tiếp tục mạnh mẽ. Điều này phần lớn là do các yếu tố như sự phục hồi sau đại dịch COVID-19, sự gia tăng tiêu dùng thực phẩm tiện lợi, và sự chuyển đổi mạnh mẽ sang các nguồn protein từ biển tại nhiều quốc gia.
Theo số liệu thống kê từ Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), xuất khẩu mực và bạch tuộc đã thu về 406 triệu USD trong 8 tháng đầu năm, giảm nhẹ 3% so với cùng kỳ năm trước. Cụ thể, tính đến hết tháng 8, riêng mực đạt 221 triệu USD, giảm 7% và bạch tuộc thu về hơn 185 triệu USD, tăng 3%. Trong đó, chỉ có thị trường Trung Quốc tăng 22% nhập khẩu mực Việt Nam, xuất khẩu sang các thị trường chính khác đều giảm.
Xét về thị trường, Hàn Quốc là thị trường lớn nhất nhập khẩu mực và bạch tuộc của Việt Nam. Đứng thứ 2 là Nhật Bản với hơn 93 triệu USD, giảm gần 10% so với cùng kỳ. Trung Quốc & Hồng Kông (Trung Quốc) là thị trường lớn thứ 3 với 47 triệu USD, tăng 12% so với 8 tháng năm 2023.
Kim ngạch xuất khẩu thủy sản nói chung và nhóm mực bạch tuộc nói riêng có phần sụt giảm là do tác động của lạm phát và suy thoái kinh tế toàn cầu làm giảm nhu cầu tiêu thụ từ các thị trường, cùng với thẻ vàng IUU chưa được tháo gỡ.
Hàn Quốc – Thị trường trọng điểm của mực và bạch tuộc Việt Nam
Hàn Quốc là thị trường nhập khẩu mực và bạch tuộc lớn nhất của Việt Nam trong nhiều năm qua, chiếm tỷ trọng lớn trong tổng giá trị xuất khẩu của ngành. Thói quen tiêu thụ thủy sản tại Hàn Quốc, đặc biệt là các loài nhuyễn thể như mực và bạch tuộc, đã tạo nên một thị trường tiêu dùng rộng lớn và ổn định. Các món ăn truyền thống như "ojingeo bokkeum" (mực xào cay) và "nakji bokkeum" (bạch tuộc xào) đã trở thành món ăn phổ biến và không thể thiếu trong ẩm thực Hàn Quốc.
Theo các số liệu từ VASEP, năm 2023, giá trị xuất khẩu mực và bạch tuộc của Việt Nam sang Hàn Quốc đạt hơn 100 triệu USD. Trong 8 tháng đầu năm 2024, kim ngạch xuất khẩu sang Hàn Quốc đạt 159 triệu USD, tăng 6,7% so với cùng kỳ năm 2023. Sự tăng trưởng này đặc biệt ấn tượng trong bối cảnh nhiều thị trường lớn khác, bao gồm Nhật Bản và EU, ghi nhận sự sụt giảm trong nhập khẩu các sản phẩm mực và bạch tuộc từ Việt Nam. Ngoài ra, Hàn Quốc cũng có xu hướng giảm nhập khẩu từ các đối thủ cạnh tranh như Nhật Bản, Trung Quốc và Peru, tạo điều kiện thuận lợi cho Việt Nam tăng cường xuất khẩu.
Yêu cầu và tiêu chuẩn của thị trường Hàn Quốc
Việt Nam xuất khẩu sang Hàn Quốc nhiều loại mực và bạch tuộc khác nhau, từ các sản phẩm tươi sống cho đến chế biến đông lạnh. Một số sản phẩm phổ biến bao gồm: Mực khô lột da, Mực sushi đông lạnh, Mực nang phi lê làm sạch đông lạnh, Bạch tuộc nguyên con làm sạch đông lạnh, Bạch tuộc cắt khúc ướp đá. Những sản phẩm này được yêu thích bởi tính tiện lợi và chất lượng cao, đặc biệt phù hợp với nhu cầu sử dụng nhanh chóng và dễ chế biến của thị trường Hàn Quốc.
Hàn Quốc không chỉ là thị trường tiêu thụ lớn, mà còn đòi hỏi cao về chất lượng sản phẩm và quy trình sản xuất an toàn. Các sản phẩm mực và bạch tuộc xuất khẩu sang Hàn Quốc phải đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe về an toàn thực phẩm, đặc biệt là yêu cầu về dư lượng hóa chất, kháng sinh và các chất gây ô nhiễm. Việc đáp ứng các tiêu chuẩn này là yếu tố quan trọng để các doanh nghiệp Việt Nam có thể tiếp tục duy trì và mở rộng thị phần tại Hàn Quốc.
Ngoài ra, Hàn Quốc còn đặc biệt chú trọng đến các vấn đề môi trường và trách nhiệm xã hội trong ngành thủy sản. Các nhà nhập khẩu Hàn Quốc có xu hướng ưu tiên các sản phẩm có nguồn gốc bền vững và được sản xuất theo các tiêu chuẩn quốc tế về bảo vệ nguồn lợi thủy sản.
Lợi thế cạnh tranh và những thách thức của Việt Nam
Việt Nam có nhiều lợi thế để duy trì vị thế dẫn đầu trong xuất khẩu mực và bạch tuộc sang Hàn Quốc. Các lợi thế chính bao gồm: Việt Nam có vị trí thuận lợi gần Hàn Quốc, giúp giảm chi phí vận chuyển và thời gian giao hàng, đảm bảo sản phẩm tươi ngon và chất lượng khi đến tay người tiêu dùng. Các sản phẩm mực và bạch tuộc của Việt Nam được đánh giá cao về chất lượng, nhờ vào quy trình chế biến hiện đại và công nghệ bảo quản tiên tiến. Nhờ hiệp định thương mại tự do giữa Việt Nam và Hàn Quốc (VKFTA), các sản phẩm bạch tuộc tươi, sống và đông lạnh của Việt Nam được hưởng mức thuế nhập khẩu 0% khi xuất khẩu sang Hàn Quốc. Điều này mang lại lợi thế cạnh tranh lớn so với các nước khác.
Bên cạnh đó, Việt Nam còn có nguồn cung ổn định với hệ thống khai thác và nuôi trồng mực, bạch tuộc bền vững. Điều này giúp đảm bảo rằng các nhà nhập khẩu Hàn Quốc có thể tiếp cận nguồn cung liên tục, phù hợp với nhu cầu tiêu thụ lớn trong các siêu thị, nhà hàng và hộ gia đình.
Mặc dù có nhiều lợi thế, nhưng việc xuất khẩu mực và bạch tuộc sang Hàn Quốc cũng đối mặt với không ít thách thức. Một trong những thách thức lớn là sự cạnh tranh từ các quốc gia khác như Trung Quốc, Thái Lan và Indonesia – những nước cũng có năng lực sản xuất và xuất khẩu mực, bạch tuộc mạnh mẽ.
Ngoài ra, Hàn Quốc cũng ngày càng áp dụng các quy định chặt chẽ hơn về kiểm tra chất lượng sản phẩm và truy xuất nguồn gốc. Điều này đòi hỏi các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam phải đầu tư vào công nghệ chế biến, bảo quản, và đặc biệt là đảm bảo tính minh bạch trong chuỗi cung ứng.
Tuy nhiên, cơ hội vẫn rất lớn khi nhu cầu tiêu thụ tại Hàn Quốc không ngừng tăng. Việc Việt Nam đẩy mạnh quảng bá thương hiệu và cải thiện chất lượng sản phẩm sẽ giúp củng cố vị thế tại thị trường này. Đồng thời, các doanh nghiệp Việt Nam cũng có thể tận dụng các kênh phân phối trực tuyến và hệ thống siêu thị lớn tại Hàn Quốc để mở rộng thị phần.
Với lợi thế về nguồn cung và vị trí địa lý, cùng với sự hỗ trợ từ các hiệp định thương mại, xuất khẩu mực và bạch tuộc của Việt Nam sang Hàn Quốc trong năm 2024 hứa hẹn sẽ tiếp tục đạt được những kết quả ấn tượng. Tuy nhiên, để duy trì đà tăng trưởng và vượt qua các thách thức, các doanh nghiệp cần chú trọng nâng cao chất lượng sản phẩm, tuân thủ các quy định của thị trường, và phát triển bền vững theo hướng hội nhập quốc tế.
Hải Đăng